زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه
 

بدرالدین غزی





بَدْرُالدّین‌ِ غَزّی‌، حسن‌ بن‌ علی‌ بن‌ شَنار، معروف‌ به‌ زُغاری‌ (۷۰۶- ۱۱ رجب‌ ۷۵۳ق‌/۱۳۰۶- ۲۴ اوت‌ ۱۳۵۲م‌)، ادیب‌ و شاعر دوران‌ ممالیک‌ بود.


۱ - پیشینه



وی‌ در غزه‌ به‌ دنیا آمد و منسوب‌ به‌ همانجاست‌.
[۲] ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، الدلیل‌ الشافی‌ علی‌ المنهل‌ الصافی‌، ج۱، ص۲۶۷، به‌ کوشش‌ فهیم‌ محمد شلتوت‌، مکه‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م‌.
در النجوم‌ از وی‌ با نسبت‌ «مغزبی‌» یاد شده‌ که‌ بی‌گمان‌ تحریف‌ کلمه «غزی‌» است‌.
منابع‌ اطلاع‌ جامعی‌ از زندگی‌ او به‌ دست‌ نمی‌دهند. تنها می‌دانیم‌ که‌ وی‌ به‌ دمشق‌، صفد و شهرهای‌ مصر سفر کرد و در آنجاها به‌ شاعری‌ پرداخت‌ و در این‌ کار چیره‌دست‌ شد. علاوه‌ بر این‌، در نثر نیز دستی‌ توانا داشت‌.

۲ - غزی در دیوان انشاء



در ۷۴۸ق‌/۱۳۴۷م‌، در زمان‌ امیر سیف‌الدین‌ یلبغا به‌ دیوان‌ انشاء دمشق‌ راه‌ یافت‌ و به‌ عنوان‌ کاتب‌السر تا مرگ‌ امیر در خدمت‌ او به‌ سر برد.

۳ - دوستی با صلاح‌الدین صفدی



وی‌ با صلاح‌الدین‌ صفدی‌ دوستی‌ داشت‌ و بین‌ آن‌ دو مکاتباتی‌ بوده‌ که‌ صفدی‌ در کتاب‌ الحان‌ السواجع‌ خود برخی‌ از این‌ مکاتبات‌ را آورده‌ است‌.
[۱۰] صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۸۵، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.


۴ - رابطه غزی با ابن‌نباته



میان‌ غزی‌ و جمال‌الدین‌ ابن‌ نباته‌ معارضه شدیدی‌ بود، چنانکه‌ گاه‌ به‌ هجو یکدیگر پرداخته‌اند.
[۱۳] بستانی‌، ج۳، ص۲۶۶.
شخصی‌ دیگر نیز به‌ نام‌ یحیی‌ خباز حموی‌، در ۶ بیت‌ به‌ هجو بدرالدین‌ پرداخته‌، و او را به‌ حماقت‌ و نادانی‌ متصف‌ ساخته‌ است‌.
[۱۵] ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۳۲۹، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.


۵ - آثار وی



از آثار وی‌ می‌توان‌ قریض‌ القرین‌ را نام‌ برد که‌ در آن‌ به‌ معارضه رسالة التوابع‌ و الزوابع‌ ابن‌ شُهَید اشجعی‌ (ه م‌) پرداخته‌ است‌.
[۱۸] بستانی‌، ج۳، ص۲۶۶.
همچنین‌ ابن‌ فضل‌الله‌ عمری‌ (د ۷۴۹ق‌) که‌ او را در ذهبیة العصر خویش‌ بسیار ستوده‌، ۴ کراسه‌ از دیوان‌ وی‌ را گرد آورده‌ بود. اما اکنون‌ از دیوان‌ وی‌ تنها ۱۳۵ بیت‌ در منابع‌ پراکنده‌ است‌. از جمله‌ اشعار وی‌ می‌توان‌ به‌ این‌ ابیات‌ اشاره‌ کرد: یک‌ موشحه ۴۲ بیتی‌ در معارضه‌ با ابن‌ سناء الملک‌
[۲۴] صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.
۲ بیت‌ در وصف‌ گل‌ زنبق‌
[۲۶] ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۱۷۹، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
و ۵ دو بیتی‌ در صنعت‌ توریه‌.
[۲۷] ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۳۲۷، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
[۲۸] ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص‌۳۴، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
[۲۹] ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۱۲۳، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
[۳۰] ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۱۷۹، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
[۳۱] ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۳۲۷- ۳۲۸، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
علاوه‌ بر این‌ در کتابخانه گوتا مجموعه‌ای‌ با عنوان‌ مجموع‌ لطیف‌ حاوی‌ لکل‌ معنی‌ ظریف‌ موجود است‌ که‌ قصایدی‌ چند از بدرالدین‌ در آن‌ گرد آمده‌ است‌.

۶ - وفات



وی‌ سرانجام‌ در دمشق‌ درگذشت‌ و در باب‌ الصغیر به‌ خاک‌ سپرده‌ شد.

۷ - فهرست منابع



(۱) ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، الدلیل‌ الشافی‌ علی‌ المنهل‌ الصافی‌، به‌ کوشش‌ فهیم‌ محمد شلتوت‌، مکه‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م‌.
(۲) ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، المنهل‌ الصافی‌، به‌ کوشش‌ نبیل‌ محمد، قاهره‌، ۱۹۸۸م‌.
(۳) ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، النجوم‌.
(۴) ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الدرر الکامنة، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۷۳م‌.
(۵) ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
(۶) ابن‌ غزی‌، محمد، دیوان‌ الاسلام‌، به‌ کوشش‌ کسروی‌ حسن‌، بیروت‌، ۱۴۱۱ق‌/۱۹۹۰م‌.
(۷) بستانی‌.
(۸) زرکلی‌، اعلام‌.
(۹) صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌؛


۸ - پانویس


 
۱. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۱۵، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    
۲. ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، الدلیل‌ الشافی‌ علی‌ المنهل‌ الصافی‌، ج۱، ص۲۶۷، به‌ کوشش‌ فهیم‌ محمد شلتوت‌، مکه‌، ۱۳۹۹ق‌/۱۹۷۹م‌.
۳. ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، النجوم‌، ج۱۰، ص۲۸۸.    
۴. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۱۵، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    
۵. ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الدرر الکامنة، ج۲، ص۱۲۵، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۷۳م‌.    
۶. ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، المنهل‌ الصافی‌، ج۵، ص۱۱۰، به‌ کوشش‌ نبیل‌ محمد، قاهره‌، ۱۹۸۸م‌.    
۷. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۱۵، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    
۸. ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الدرر الکامنة، ج۲، ص۱۲۵، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۷۳م‌.    
۹. ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، المنهل‌ الصافی‌، ج۵، ص۱۱۰، به‌ کوشش‌ نبیل‌ محمد، قاهره‌، ۱۹۸۸م‌.    
۱۰. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۸۵، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.
۱۱. زرکلی‌، اعلام‌، ج۷، ص۵۹.    
۱۲. ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الدرر الکامنة، ج۲، ص۱۲۸، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۷۳م‌.    
۱۳. بستانی‌، ج۳، ص۲۶۶.
۱۴. زرکلی‌، اعلام‌، ج۷، ص۵۹.    
۱۵. ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۳۲۹، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
۱۶. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۱۵، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    
۱۷. ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الدرر الکامنة، ج۲، ص۱۲۵، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۷۳م‌.    
۱۸. بستانی‌، ج۳، ص۲۶۶.
۱۹. زرکلی‌، اعلام‌، ج۷، ص۵۹.    
۲۰. ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الدرر الکامنة، ج۲، ص۱۲۵، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۷۳م‌.    
۲۱. ابن‌ غزی‌، محمد، دیوان‌ الاسلام‌، ج۳، ص۳۹۰، به‌ کوشش‌ کسروی‌ حسن‌، بیروت‌، ۱۴۱۱ق‌/۱۹۹۰م‌.    
۲۲. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۱۸، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    
۲۳. ابن‌ تغری‌ بردی‌، یوسف‌، المنهل‌ الصافی‌، ج۱۲، ص۱۱۲ ۱۱۴، به‌ کوشش‌ نبیل‌ محمد، قاهره‌، ۱۹۸۸م‌.    
۲۴. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.
۲۵. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۱۲، ص۱۱۸ ۱۱۹، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    
۲۶. ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۱۷۹، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
۲۷. ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۳۲۷، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
۲۸. ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص‌۳۴، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
۲۹. ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۱۲۳، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
۳۰. ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۱۷۹، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
۳۱. ابن‌ حجة حموی‌، ابوبکر، خزانة الادب‌، ج۱، ص۳۲۷- ۳۲۸، قاهره‌، ۱۸۸۶م‌.
۳۲. ابن‌ حجر عسقلانی‌، احمد، الدرر الکامنة، ج۲، ص۱۲۵-۱۲۷، حیدرآباد دکن‌، ۱۹۷۳م‌.    
۳۳. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۲، ص۱۸۵-۱۸۶، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    
۳۴. صفدی‌، خلیل‌، الوافی‌ بالوفیات‌، ج۲، ص۱۸۶، به‌ کوشش‌ رمضان‌ عبدالتواب‌، ویسبادن‌، ۱۹۷۹م‌.    


۹ - منبع


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بدرالدین غزی»، شماره۴۶۲۹.    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.